
نقاشی رنگ روغن یکی از تکنیکهای هنری است که در آن از رنگهای روغنی برای خلق آثار استفاده میشود. در این مقاله از وبسایت هنرمند ایران، با موضوع تکنیک های نقاشی روغنی همراه شما هستیم؛ با نگاهی هنری به دنیای فرهنگ و خلاقیت، همراه ما بمانید.
نقاشی روغنی
نقاشی رنگ روغن یکی از تکنیکهای هنری است که در آن از رنگهای روغنی برای خلق آثار استفاده میشود. در این بخش، به طور جامع با ابزار، روشها و تکنیکهای این نوع نقاشی آشنا خواهید شد. روغن به کار رفته در رنگ روغن از روشهای مختلفی تولید میشود که رایجترین آن، جوشاندن بذر گیاه کتان و استخراج روغن آن است.
نقاشی رنگ روغن
نخستین نمونههای نقاشی رنگ روغن به نقشهای بودا در غارهای بامیان (واقع در مناطق مرکزی افغانستان) برمیگردد که در حدود سال ۶۵۰ میلادی خلق شدهاند. نقاشیهای رنگ روغن دارای رمز و رازهای خاصی هستند و در نظر بسیاری از افراد، این تکنیک از اعتبار بیشتری نسبت به سایر روشهای نقاشی برخوردار است. همچنین، لذت کار با رنگ روغن غیرقابل انکار است و رنگهای خالص روغنی با عطر دلپذیر خود واقعاً خوشایند به نظر میرسند.
لوازم مورد نیاز نقاشی رنگ روغن
قلموها :
هنگام انتخاب قلموها، دو نکته کلیدی باید در نظر گرفته شود: شکل و نوع الیاف قلمو. در بازار، انواع و اشکال مختلفی از قلموها موجود است، اما مفیدترین و پرکاربردترین آنها شامل قلموهای گرد، صاف، رنگ روشن و فندقی میباشند.
قلموهای گرد دارای سری گرد و نوک تیز هستند و برای کشیدن خطوط باریک یا نقطهگذاری مناسباند.
از سوی دیگر، قلموهای صاف و رنگ روشن معمولاً سری مربع شکلی دارند که برای طراحیهای مستطیلی ایدهآل است. همچنین، قلموهای رنگ روشن معمولاً موهای کوتاهتری نسبت به قلموهای صاف دارند.
قلموهای فندقی دارای سری صاف هستند و نوک بیضی یا تخممرغی آنها برای ایجاد حرکات باریک و ظریف و همچنین پوشش مناطق وسیعتر مناسب است. این قلموها به دلیل کارایی بالای خود، بیشتر از سایر قلموها مورد استفاده قرار میگیرند.
موی قلموها از پوست حیوانات یا الیاف مصنوعی ساخته شده است. موی حیواناتی مانند گراز دارای خاصیت ارتجاعی طبیعی است و موی گراز، رایجترین نوع موی حیوانات برای قلموهای نقاشی رنگ و روغن به شمار میآید. این قلموها به دلیل سختی بیشتر نسبت به موی سمور یا سنجاب، برای نقاشیهایی با خطوط ضخیم و خشن مناسب هستند.
قلموهای با موی مصنوعی اگرچه به اندازه قلموهای موی حیوانات سختی و انعطافپذیری ندارند، اما تمیز کردن آنها بسیار آسان است و میتوان به دفعات از حلالها و تمیزکنندهها برای پاکسازی آنها استفاده کرد.
بوم :
سطحی که معمولاً برای رنگ روغن استفاده میشود، پارچه کرباس است که بر روی یک قاب چوبی کشیده شده است. قبل از شروع نقاشی، این بوم باید آمادهسازی شود و در ابتدا باید به آن روغن زده شود.
بوم دستساز: این نوع بوم از نظر اقتصادی به صرفه است، اما تهیه آن ممکن است خستهکننده باشد و برای اندازههای سفارشی مناسبتر است.
بوم آماده: این گزینه در زمان صرفهجویی میکند، اما قیمت آن ارزان نیست و معمولاً از کرباسهای با کیفیت پایین ساخته شده است.
- پارچه کرباس: برای کارهای کوچک و تمرینی مناسب است.
- تخته دستی: پنل های آمده که برای استفاده آماده هستند .
- چوب: باید سطحی صاف داشته باشد.
پالت :
پالت نقاشی رنگ و روغن بیضی شکل ، صاف و یا یک تخته چوبی است که یک حفره برای جای شست و گرفتن آن دارد. شما باید برای استفاده از پالت های چوبی ، از چند هفته قبل آن را با روغن بزرک چرب کنید و بعد رنگ را روی آن بزنید تا رنگ ها جذب چوب نشوند. گزینه های دیگر پالت کاغذی ، سینی لعاب دار و یا شیشه هستند که در صورت نیاز می توان از آنها نیز استفاده کرد.
سه پایه نقاشی :
شما نیاز به یک پایه سفت و سخت برای نگه داشتن بوم دارید. یک سه پایه چوبی می تواند بسیار کار ساز باشد.
کاردک پالت :
برای مخلوط کردن رنگ روی پالت یا برای استفاده از رنگ در سطح نقاشی.
پارچه یا حوله کاغذی:
برای تمیز کردن برس و پاکسازی کلی.
تکنیک رنگ روغن
برای یادگیری نقاشی با رنگ روغن، روشها و تکنیکهای متنوعی وجود دارد. بسیاری از هنرمندان از یک سبک و شیوه خاص برای خلق آثار خود استفاده میکنند و سپس آن را به عنوان الگو و روش کار خود دنبال مینمایند.
تجربه کشیدن یک مدل نقاشی با روشهای مختلف به شما این امکان را میدهد که با آزمون و خطاهای زیادی مواجه شوید، که این امر به پیشرفت شما در نقاشی با رنگ روغن کمک شایانی خواهد کرد.
اصل مهم در نقاشی رنگ روغن
در ابتدا به سه اصل از اصول نقاشی رنگ روغن می پردازیم.که رعایت این سه قاعده درحرفه ای بودن اثر شما تاثیر بسیاری دارد.
1. اصل از کم به زیاد: به صورت مرحله ای و لایه لایه کار خود را پیش ببرید.سعی کنید لایه های جدید را نسبت به لایه های قبلی منعطف تر باشد.
2. اصل غلیظ روی رقیق: لایه های ابتدایی و اولیه باید از رنگ روغن رقیق تر، استفاده شود.اگر بر روی نقاشی ایمپاستو ، رقیق کار کنید،ممکن است نقاشی رنگ روغن شما ترک بخورد.ازرنگ هایی در نقاشی رنگ روغن استفاده کنید که به ارامی خشک می شوند.
3. قاعده سوم نقاشی رنگ روغن: استفاده از رنگ هایی که به آهستگی خشک می شوند .البته هنگام استفاده از این نوع رنگ ها ، باید با کمی زمان داد و سپس مرحله ی بعد را اعمال کرد ،اینکار با شما کمک می کند تا پس از خشک شدن ، بوم نقاشی شما ترک نخورد.
تکنیک لایه سازی نقاشی روغنی
یکی از مهم ترین تکنیک های نقاشی روغنی، لایهسازی (Layering) است. هنرمند با افزودن لایه های نازک و پشت سرهم از رنگ، امکان ایجاد بافت، نور، و عمق را فراهم میکند. این تکنیک به هنرمند اجازه میدهد تا از پس زمینه شروع کرده و بهتدریج به جزئیات دقیقتر برسد. لایه ها معمولاً از کم رنگ ترین و شفاف ترین آغاز شده و با رنگ های غلیظتر و تیره تر به پایان میرسند.
در این تکنیک، صبر، زمان و دقت اهمیت حیاتی دارند، چراکه هر لایه باید کاملاً خشک شود تا لایه بعدی بر آن بنشیند و باعث مخدوش شدن رنگ ها نشود. در نقاشی های کلاسیک مانند آثار رامبرانت، لایه سازی به طرز استادانه ای استفاده شده تا تابلو حالتی تقریباً سه بعدی پیدا کند. همچنین این تکنیک امکان ایجاد درخشش نور از زیر لایه های نیمه شفاف را فراهم میسازد که جلوه ای بینظیر به اثر میدهد.
گلیزینگ تکنیک نقاشی رنگ روغن
گلیزینگ یکی از اسرار آمیز ترین و ظریف ترین تکنیک های نقاشی روغنی است که در آن هنرمند یک لایه شفاف از رنگ را بر روی لایه خشک قبلی قرار میدهد. این تکنیک به اثر درخشندگی، عمق و شدت رنگ میبخشد. گلیز ها معمولاً با افزودن روغن های مخصوص به رنگ های روغنی ساخته میشوند تا قوام آن ها کاهش یافته و به شکل نیمه شفاف درآیند.
نقاشی رنگ روغن تکنیک گلیزینگ
از این روش میتوان برای اصلاح تُن ها، تقویت کنتراست یا ایجاد جلوه های نوری خیره کننده استفاده کرد. در سبک های کلاسیک، هنرمندان از گلیزینگ برای ایجاد عمق در چهره، پارچه و پسزمینه استفاده میکردند. نکته کلیدی در این تکنیک، شفافیت لایه و هماهنگی آن با رنگ های زیرین است. با گلیزینگ میتوان تابلو را مثل شیشهای چندلایه تصور کرد که با هر لایه، غنا و درخشش اثر افزایش مییابد.
ایمپاستو تکنیک نقاشی روغنی
ایمپاستو تکنیکی است که در آن رنگ با ضخامت زیاد و غالباً مستقیم از تیوب یا با کاردک روی بوم قرار میگیرد. این شیوه به تابلو بافتی ملموس و حجمدار میدهد که حتی نور را نیز بهگونه ای متفاوت بازتاب میدهد. در این تکنیک، ضربات قلممو یا کاردک قابل دیدن هستند و هنرمند عمداً این ردها را باقی میگذارد تا حرکت، هیجان و انرژی را منتقل کند.
سبک نقاشی ونگوگ یکی از معروف ترین نمونه های استفاده از ایمپاستو است. رنگ های ضخیم بهکار رفته در آسمان، گل ها و چهره ها باعث میشود تماشاگر ارتباط فیزیکیتری با اثر برقرار کند. این تکنیک حس حضور، فیزیکی بودن و حتی زمان مندی را به تابلو میافزاید. ایمپاستو به دلیل استفاده زیاد از رنگ، نسبت به سایر تکنیک ها هزینه برتر است اما نتایج بینظیری دارد.
سبک نقاشی خیس در نقاشی روغنی
آلاک پریما یک سبک بی واسطه و پر انرژی در نقاشی روغنی است که در آن هنرمند بدون صبر برای خشک شدن لایه ها، تمام تصویر را در یک یا چند نشست کامل میکند. به این علت آن را نقاشی خیس روی خیس مینامند. این روش نیازمند مهارت بالا، تصمیمگیری سریع و شناخت کامل از ترکیب رنگ هاست.
چرا که ترکیب های نادرست در لحظه ممکن است کل کار را از بین ببرد. آلاک پریما برای سوژه هایی چون طبیعت بیجان، پرتره یا مناظر بسیار محبوب است. هنرمندان امپرسیونیست مانند مونه یا سزان برای ثبت آنی نور و حرکت از این روش بهره میگرفتند. مزیت اصلی آلاکپریما در خلق آثار زنده و پر شور است که در آن رد دست هنرمند، بدون تصحیح یا پنهان سازی باقی میماند.
اسکامبلیت تکینیک نقاشی روغنی
اسکامبلیت تکنیکی است برای افزودن بافت یا روشنایی به نقاشی با استفاده از رنگ های مات و نیمه خشک که به صورت نازک روی سطح کار کشیده میشوند. برخلاف گلیزینگ که با لایه های شفاف سروکار دارد، اسکامبلیت رنگ را به صورت نیمهخشک و مات اعمال میکند تا لایه زیرین را تنها تا حدی پوشش دهد.
این تکنیک به تابلو جلوه ای مهآلود یا نورانی میدهد و برای بازسازی بافت سنگ، پارچه یا مه در منظرههای کوهستانی بسیار مؤثر است. هنرمند ممکن است از قلممو های خشک یا اسفنج برای اعمال این تکنیک بهره بگیرد. در آثار هنری سنتی، بهویژه در طراحی آسمان یا چهره، اسکامبلیت برای افزایش احساس لطافت و فضای روحانی استفاده میشده است. بهواسطه لایه های پُر از هوا و رنگ های نیمه پوشاننده، تابلو عمقی بصری و بافتی چشمگیر مییابد.
تکنیک نقاشی روغنی زیر نقاشی
زیرنقاشی، پایه ی اولیه هر تابلوی رنگ روغن است؛ یک طرح ابتدایی که ساختار و ترکیب بندی کلی اثر را مشخص میکند. این تکنیک از دوران رنسانس تا امروز توسط استادان بزرگ استفاده شده تا راهنمایی برای لایه های نهایی باشد. زیرنقاشی اغلب با رنگ های تکرنگ یا خاکستری (به نام Grisaille) انجام میشود و سپس لایه های رنگی روی آن قرار میگیرند.
نقاشی روغنی تکنیک زیر نقاشی
این کار نهتنها باعث صرفه جویی در رنگ و زمان میشود بلکه عمق و هماهنگی رنگی تابلو را نیز افزایش میدهد. هنرمندان با استفاده از این تکنیک میتوانند نور و سایه، حجم و تعادل تصویری را از ابتدا کنترل کنند. زیرنقاشی مانند شالودهی ساختمانی است که بدون آن، بنا ممکن است ناپایدار شود.
در سبک های کلاسیک، کیفیت نهایی رنگها نیز به تناسب با این لایه زیرین تقویت میشود. بسیاری از استادان بزرگ قرن ۱۷، مانند کاراواجو، زیرنقاشی های بسیار دقیق و پویایی داشتند که خودشان به تنهایی میتوانستند یک اثر هنری مجزا باشند.
تکنیک خشک قلم نقاشی روغنی
تکنیک خشکقلم، شیوه ای ویژه برای ایجاد بافت های لطیف و سایه های ظریف در نقاشی رنگ روغن است. در این روش، قلم موی تقریباً خشک را با مقدار بسیار کمی رنگ آغشته کرده و با آن سطح بوم را لمس میکنند. نتیجه، رگه هایی کم رنگ، نیمه شفاف و بافت دار است که به خوبی برای نمایش جزئیات چهره، مو، پارچه یا سطوح خشن مانند چوب و سنگ کاربرد دارد.
خشک قلم تکنیک نقاشی روغنی
این تکنیک برای خلق حالت های گذرا، افکت های نوری یا حتی فرسایش در اشیاء استفاده میشود. هنرمندان رئالیست و هایپررئالیست از آن بهره میبرند تا جزئیات فوقالعاده دقیق و قابل لمس خلق کنند. کنترل فشار دست، جهت قلم و مقدار رنگ نکات کلیدی این روشاند.
استفاده درست از خشک قلم، حس عمق و سکون را به تابلو میافزاید؛ گویی بخش هایی از تصویر در مه یا حافظه محو شدهاند. این تکنیک، بهرغم ظاهر ساده اش، نیاز به تمرین و شناخت زیاد از رنگ و بافت دارد.
کار با کاردک تکنیک نقاشی روغنی
نقاشی با کاردک تکنیکی قدرتمند و جسورانه در نقاشی رنگ روغن است. در این روش، بهجای قلم مو، از کاردک فلزی یا پلاستیکی برای اعمال رنگ استفاده میشود. این ابزار نه تنها بافت هایی پُر و برجسته ایجاد میکند بلکه کنترل متفاوتی بر پخش و ترکیب رنگ ها دارد. کار با کاردک به هنرمند آزادی عمل میدهد تا حرکاتی آزاد، سریع و نمایشی خلق کند؛ گویی رنگ ها با ضربات موسیقایی روی بوم کوبیده میشوند.
تکنیک نقاشی روغنی کار با کاردک
این تکنیک برای نمایش هیجان، حرکت و انرژی بسیار مناسب است و آثار نهایی معمولاً زنده، پر شور و متفاوت هستند. هنرمندانی چون لئونید آفرموف با استفاده از کاردک، مناظر شهری و طبیعت را به صورتی درخشان و رنگارنگ بازآفرینی کردهاند.
این روش همچنین به دلیل ضخامت رنگ، امکان تغییر و تصحیح سریع را نیز فراهم میکند. در مجموع، تکنیک کاردک شیوه ای آزاد، فیزیکی و بسیار تأثیرگذار است که میتواند نقاشی را از محدوده کلاسیک به سوی بیانی مدرن سوق دهد.
سفت و نرم تکنیک نقاشی روغنی
ترکیب رنگ های سفت و نرم یکی از تکنیک های پیشرفته در نقاشی رنگ روغن است که هدف آن ایجاد تنوع بصری و حس ریتم در یک تابلوست. در این روش، برخی نواحی از تابلو با رنگ های غلیظ و ضخیم (مانند ایمپاستو) کار میشوند، درحالیکه بخش هایی دیگر با رنگ های رقیق و شفاف پوشش مییابند.
تکنیک نقاشی روغنی سفت و نرم
این تضاد نه تنها توجه مخاطب را جلب میکند، بلکه به تابلو عمق، بافت و جریان بصری میبخشد. برای مثال، هنرمند میتواند یک چهره را با دقت و رنگ های نازک ترسیم کند و لباس یا پس زمینه را با رنگ های ضخیم و زبر خلق کند. این تکنیک یادآور موسیقیست؛ نرمی و سختی رنگ ها مانند تُن های مختلف در یک قطعه سمفونیک عمل میکنند. این روش به ویژه در هنر معاصر و اکسپرسیونیستی کاربرد دارد و به هنرمند اجازه میدهد تا داستانی چند بُعدی از فرم و احساس را بیان کند.
فومه تکنیک نقاشی روغنی
فومه یا «محوکاری» یکی از لطیف ترین روش های گذار رنگ در نقاشی روغنی است. در این تکنیک، رنگ ها بهگونه ای در هم حل میشوند که مرز مشخصی میان آن ها دیده نمیشود. این روش برای خلق حالت های ابری، لطافت پوست، مه، یا هاله های نوری کاربرد دارد. هنرمند با قلممو های نرم و حرکات پیوسته، رنگ ها را بهتدریج در هم میآمیزد و حالتی ابری شکل و بی مرز پدید میآورد.
تکنیک نقاشی روغنی فومه
این شیوه در آثار داوینچی، بهویژه در چهره «مونالیزا» بهشدت مشهود است. در فومه، زمان خشک شدن طولانی ست و هنرمند باید صبور و دقیق باشد تا لایه های خیس به درستی ترکیب شوند. استفاده از حلال های مناسب و کنترل فشار قلم نقش اساسی در موفقیت این تکنیک دارند. نتیجه نهایی، تصویری شاعرانه و رویایی ست که گویی در آستانه رویا و واقعیت ایستاده است.
گره کاری رنگ تکنیک نقاشی روغنی
گرهکاری رنگ، به تکنیکی گفته میشود که در آن رنگ ها با ضربات پیدرپی اما متفاوت، در کنار هم قرار میگیرند تا از دور با هم ترکیب بصری پیدا کنند. این روش نزدیک به امپرسیونیسم است؛ در آن رنگ ها روی بوم، جدا و خالص باقی میمانند اما از دید ناظر، ترکیب میشوند. هدف از این تکنیک، حفظ زنده بودن رنگ ها و انرژی ضربات است.
تکنیک نقاشی روغنی گره کاری رنگ
بهجای ترکیب رنگ در پالت، هنرمند رنگ ها را مستقیماً روی بوم کنار هم میگذارد. این روش در نقاشی مناظر، نور روز یا حرکت آب بسیار مؤثر است. ضربات متنوع و جهت دار قلم، شبیه بافت های پارچه یا بافت مو عمل میکنند و نوعی ریتم بصری در تابلو ایجاد میشود. استفاده از گرهکاری رنگ نیاز به درک بالایی از ترکیب نوری و فاصله دید دارد.
ضربه قلم آزاد تکنیک نقاشی روغنی
این تکنیک برخلاف روش های دقیق و واقع گرایانه، بر حرکت و بیان احساس تکیه دارد. ضربه قلم های آزاد و آشکار، فضای پر تحرک و عاطفی در اثر به وجود میآورند. در این تکنیک، رنگ ها ممکن است با دقت ترکیب نشوند و اشکال به صورت نیمه تعریفشده باقی بمانند، اما هدف القای انرژی، حالت و جو کلی صحنه است.
تکنیک نقاشی روغنی ضربه آزاد قلم
نقاشی به جای جزئیات، بیشتر بر حال و هوا تمرکز دارد. این تکنیک در آثار امپرسیونیست هایی چون رنوار یا پستامپرسیونیست هایی چون ونگوگ قابل مشاهده است. هنرمند با کنترل فشاری که به قلممو وارد میکند و انتخاب جهت های ضربات، حس حرکت، باد، گرما یا شتاب را منتقل میکند. این شیوه امروزه در طراحی های مدرن، جلد کتاب، یا نقاشی های شهری نیز کاربرد گسترده ای دارد.
فتوحات رنگی تکنیک نقاشی روغنی
فتوحات رنگی یعنی استفاده از نواحی خالص، اغلب بزرگ و بدون جزئیات از یک رنگ مشخص، در کنار بافت های پیچیده تر یا رنگ های متداخل. این تضاد باعث میشود همزمان سکون و حرکت در اثر دیده شود. مثلاً در یک چهره دقیق، اگر پسزمینه با یک رنگ خالص و بدون بافت اجرا شود، چهره برجسته تر به نظر میرسد.
این تکنیک برای تمرکز نگاه مخاطب به یک ناحیه خاص یا ایجاد حس مینیمالیستی در کنار پیچیدگی بصری کاربرد دارد. فتوحات رنگی اغلب در هنر معاصر، سبک های اکسپرسیونیستی و آبستره مورد استفاده قرار میگیرند و میتوانند با روان شناسی رنگ نیز همراه شوند تا پیام احساسی اثر را تشدید کنند.
سوالات متداول درباره تکنیک های نقاشی روغنی
۱.رنگ روغن برای چه نوع سطوحی مناسب است؟
رنگ روغن معمولاً روی بوم (کنواس)، تخته های آستر خورده، چوب، یا کاغذ مخصوص رنگ روغن استفاده میشود. مهم است که سطح مورد نظر با «جِسو» آمادهسازی شده باشد تا از جذب بیش از حد رنگ جلوگیری شود.
۲. تفاوت بین تکنیک “لایهسازی” و “آلاکپریما” چیست؟
در لایه سازی، نقاشی در چند مرحله و با خشک شدن لایه های قبلی انجام میشود. در مقابل، تکنیک آلاک پریما (خیس در خیس) همه رنگ ها در یک جلسه، بدون خشک شدن لایه های زیرین، روی بوم اجرا میشود.
۳. آیا میتوان رنگ روغن را با آب رقیق کرد؟
خیر، رنگ روغن در آب حل نمیشود. برای رقیق کردن آن باید از حلال هایی مثل تربانتین، تینر بدون بو، یا مدیوم های مخصوص رنگ روغن استفاده کرد.
۴. چرا برخی آثار رنگ روغن ترک میخورند؟
دلایل ترکخوردگی شامل استفاده نادرست از تکنیک لایه سازی، خشک نشدن کامل لایه ها، یا استفاده بیش از حد از روغن است. رعایت اصل «چرب روی خشک» و «غلیظ روی رقیق» از این مشکل جلوگیری میکند.
۵. چقدر زمان لازم است تا یک تابلو رنگ روغن کاملاً خشک شود؟
بسته به ضخامت رنگ، نوع روغن، دمای محیط و رطوبت، خشکشدن سطحی ممکن است چند روز طول بکشد، اما خشکشدن کامل گاهی تا چند ماه طول میکشد.
⏬مقالات پیشنهادی⏬
تأثیر هنرهای تجسمی بر زندگی روزمره انسان ها نقش موسیقی در شکلگیری هویت فرهنگی جوامع نقش تئاتر در توسعه اجتماعی و فرهنگی جوامع