اسامی آلات موسیقی سنتی

آلات موسیقی سنتی بخش مهمی از فرهنگ و هنر هر ملتی هستند این سازها با صدای خاص و دلنشین خود، توانسته ‌اند هویت موسیقی ملی را شکل دهند و نسل ‌های مختلف را به دنیای زیبای موسیقی نزدیک کنند. در این مقاله از وب‌سایت هنرمند ایران، با موضوع اسامی آلات موسیقی سنتی همراه شما هستیم؛ با نگاهی هنری به دنیای فرهنگ و خلاقیت، همراه ما بمانید.

آلات موسیقی سنتی ایرانی

آلات موسیقی سنتی ایرانی فقط ابزار تولید صدا نیستند بلکه بازتابی از فرهنگ هویت و احساسات مردمان این سرزمین هستند این سازها از دوران ‌های کهن تا امروز در دل آیین ‌ها موسیقی ‌ها و جشن ‌های ایرانی جای داشته ‌اند و همراه با مردم رشد کرده ‌اند سازهایی مانند تار نی کمانچه و دف نه تنها نقش موسیقایی دارند بلکه بخشی از حافظه فرهنگی و هنری ایران را زنده نگه می ‌دارند.
این آلات با طراحی دقیق مواد طبیعی و ساخت دست ‌ساز ویژگی ‌های خاصی دارند که آن‌ ها را از سازهای غربی متمایز می ‌کند شناخت این سازها باعث می ‌شود نسل امروز بیش از پیش با موسیقی اصیل و ریشه ‌دار ایران آشنا شود و آن را به عنوان میراثی زنده حفظ کند.

انواع آلات موسیقی سنتی

انواع آلات موسیقی سنتی بر اساس نحوه تولید صدا و عملکرد شان در سه گروه اصلی تقسیم می ‌شوند سازهای زهی که صدا را از طریق ارتعاش سیم ‌ها تولید می ‌کنند مانند تار سه ‌تار سنتور و کمانچه سازهای بادی که با دمیدن هوا در لوله یا نی صدا ایجاد می ‌کنند.
مانند نی و سرنا و سازهای کوبه ‌ای که با ضربه زدن بر سطحی از چوب یا پوست طنین می ‌اندازند مانند تنبک دف و دهل هر کدام از این گروه ‌ها وظیفه ‌ای در اجرای موسیقی دارند بعضی برای ملودی بعضی برای ریتم و بعضی برای ایجاد فضا و احساس استفاده می ‌شوند این دسته ‌بندی نه فقط از نظر فنی بلکه از منظر آموزش ساخت و اجرا هم اهمیت زیادی دارد.

آلات موسیقی سنتی

آلات موسیقی سنتی ایران ریشه ‌دارترین بخش موسیقی کشور هستند که در گذر تاریخ همراه با ذوق و ذکاوت هنرمندان ایرانی تکامل یافته ‌اند این سازها برخلاف نمونه ‌های مدرن مکانیکی و الکترونیک نیستند بلکه از چوب پوست فلز نی و دیگر عناصر طبیعی ساخته می ‌شوند و به همین دلیل دارای صدایی زنده و گرم هستند .
سازهایی مانند عود سنتور رباب یا قیچک نه تنها در موسیقی کلاسیک ایرانی بلکه در موسیقی محلی و منطقه ‌ای نیز حضور دارند استفاده از این سازها محدود به صحنه ‌های رسمی نیست بلکه در میان مردم کوچه بازار عشایر و روستاییان نیز جاری و زنده است این سازها پل ارتباطی میان دل و نغمه هستند و بخش جدایی ‌ناپذیر از هویت هنری ایران به شمار می ‌آیند

اسم آلات موسیقی سنتی

شناخت اسم ‌های مختلف آلات موسیقی سنتی به علاقه ‌مندان این امکان را می ‌دهد که با ساختار صدا و کاربرد هر ساز بیشتر آشنا شوند بعضی از نام ‌ها مانند تار سنتور یا نی برای عموم شناخته ‌شده ‌اند ولی سازهای کمتر شناخته ‌شده ‌ای هم هستند که در مناطق خاص یا در سبک ‌های خاصی نواخته می ‌شوند.
مانند سرنا دهل قیچک یا دوتار هر یک از این نام ‌ها بیانگر شکل صدا و نوع نواختن خاصی هستند شناخت اسم این سازها در آموزش موسیقی تولید محتوا یا پژوهش‌ های فرهنگی نقش کلیدی دارد و باعث می ‌شود هویت موسیقایی ایرانی در سطح داخلی و بین ‌المللی بهتر معرفی شود.

نی: سازی بادی که از نی ساخته شده و صدایی نرم و عارفانه تولید می ‌کند یکی از قدیمی ‌ترین سازهای ایرانی است

کمانچه: سازی زهی که با آرشه نواخته می ‌شود صدایی حزین و لطیف دارد و در موسیقی سنتی جایگاه ویژه ‌ای دارد

دف: سازی کوبه ‌ای که از پوست و چوب ساخته شده و با ضربه زدن به آن ریتم ‌های مختلف ایجاد می ‌شود

تنبک: ساز کوبه ‌ای که معمولا از چوب ساخته می ‌شود و ضرب ‌های پیچیده ‌ای را در موسیقی سنتی اجرا می ‌کند

عود: ساز زهی با دسته کوتاه که صدایی بم و گرم دارد و اصالتا خاورمیانه ‌ای است ولی در موسیقی ایرانی هم کاربرد دارد

سرنا: ساز بادی شبیه به سازهای بوق دار که صدایی بلند و نافذ دارد معمولا در مراسم ‌های محلی نواخته می ‌شود

ابزار آلات موسیقی سنتی

ابزار آلات موسیقی سنتی فقط وسیله ‌هایی برای نواختن نیستند بلکه هر کدام از آن ‌ها دارای ساختار هنری منحصربه ‌فرد هستند که در گذر زمان توسط استادان سازساز شکل گرفته ‌اند جنس بدنه صدای ساز نوع پوست یا سیم و حتی نحوه ‌ی در دست گرفتن این ابزارها بخشی از هویت آن ساز را تشکیل می ‌دهد.
برای مثال سنتور نیاز به مضراب دارد یا کمانچه با آرشه نواخته می ‌شود این ابزارها نه تنها در اجرا بلکه در نگهداری و ساخت نیز فرهنگ خاص خود را دارند شناخت این ابزارها به هنرجویان و علاقه ‌مندان موسیقی کمک می ‌کند که ارتباط عمیق ‌تری با اجرا و درک موسیقی برقرار کنند.

مضراب: ابزاری کوچک و باریک برای نواختن سازهای زهی مثل تار و سنتور

آرشه: ابزاری ساخته شده از چوب و موی اسب که برای کشیدن روی سیم ‌های کمانچه استفاده می ‌شود

پوست: لایه ‌ای طبیعی که برای ساخت سطح سازهای کوبه ‌ای مثل دف و تنبک به کار می ‌رود و بر کیفیت صدا تاثیر می ‌گذارد

سیم: برای تولید صدای سازهای زهی استفاده می ‌شود جنس و ضخامت آن روی کیفیت صوتی تاثیر دارد

لوله ‌های نی: بخشی از ساز نی که از نی طبیعی ساخته می ‌شود و در تولید صدای عمیق آن نقش مهم دارد

قدیمی ترین ساز ایرانی

در میان تمام سازهای سنتی ایران نی یکی از قدیمی ‌ترین سازهایی است که تاریخچه ‌ای چند هزار ساله دارد این ساز ساده که از نی طبیعی ساخته می ‌شود با وجود ظاهر ابتدایی صدایی عمیق و روحانی تولید می ‌کند و در بسیاری از سبک ‌های موسیقی ایرانی به ویژه موسیقی عرفانی جایگاه ویژه ‌ای دارد.
نی در فرهنگ ایرانی نه تنها ساز موسیقی بلکه نمادی از انسان عاشق است که از معشوق جدا شده و صدای او نوای درد و امید است در کنار نی سازهایی مانند دوتار و رباب نیز از جمله سازهای باستانی ایران هستند که در مناطق خراسان سیستان و بلوچستان و هرمزگان هنوز هم زنده و فعال هستند.

نی :از قدیمی ‌ترین و اصیل ‌ترین سازهای ایران است که تاریخچه ‌ای چند هزار ساله دارد و صدایی عمیق و عرفانی تولید می ‌کند

دوتار :ساز زهی دو سیم که در مناطق شرقی ایران مثل خراسان بسیار محبوب است صدایی لطیف و دلنشین دارد

رباب :ساز زهی کوچک که با آرشه نواخته می ‌شود و در موسیقی سنتی مناطق جنوب شرقی ایران کاربرد دارد

قیچک :ساز زهی با آرشه که در موسیقی خراسان و ترکمن ‌ها استفاده می ‌شود صدایی بسیار خاص و تاثیرگذار دارد

اصلی ترین ساز ایرانی

اصلی ترین ساز ایرانی سازی است که بیشترین تاثیر را در شکل ‌گیری موسیقی سنتی و کلاسیک ایران داشته باشد و همچنان در اجراهای مختلف به عنوان قلب موسیقی سنتی شناخته شود تار این جایگاه ویژه را دارد این ساز زهی با دسته بلند و چند سیم فلزی صدایی گرم و رسا تولید می ‌کند که قادر است احساسات پیچیده موسیقی ایرانی را به بهترین شکل منتقل کند.
تار برای نواختن ملودی ‌های ظریف و بیان ظرایف موسیقایی بسیار مناسب است و توسط بسیاری از استادان بزرگ موسیقی ایرانی مورد استفاده قرار گرفته است این ساز نه تنها ابزار اجرا بلکه نمادی از هنر و فرهنگ موسیقی ایران است.

آلات موسیقی ایرانی

آلات موسیقی ایرانی مجموعه ‌ای متنوع و گسترده از سازهای سنتی و محلی هستند که هر کدام نقش خاص خود را در خلق ملودی ‌ها ریتم ‌ها و فضای موسیقی ایرانی ایفا می ‌کنند این سازها شامل سازهای زهی مانند سنتور کمانچه تار سازهای بادی مانند نی سرنا و سازهای کوبه ‌ای مانند دف تنبک هستند .
هر ساز ویژگی ‌های صوتی و تاریخی منحصر به فرد خود را دارد و در سبک ‌های مختلف موسیقی ایرانی به کار می ‌رود این تنوع آلات موسیقی نمایانگر غنای فرهنگی و هنری ایران است که نسل ‌های مختلف با آن زندگی کرده ‌اند.

خوش صداترین ساز ایرانی

خوش صدا ترین ساز ایرانی سازی است که صدایی دلنشین گوش نواز و سازگار با فضای موسیقی اصیل ایرانی داشته باشد سازهایی مانند سنتور و تار از این دسته هستند سنتور با صدای ریز و پرطنین و تار با صدای گرم و پر عمق هر دو توانایی خلق احساسات عمیق و زیبایی ‌های موسیقایی را دارند.
این سازها صدایی دارند که نه تنها برای شنونده دلنشین است بلکه توانایی اجرای تکنیک ‌های پیچیده موسیقی ایرانی را نیز دارد سنتور به خصوص به دلیل تنوع صوتی و قابلیت اجراهای گسترده به عنوان یکی از خوش صدا ترین سازهای ایرانی شناخته می ‌شود.

ساز سنتی

ساز سنتی به سازی گفته می ‌شود که ریشه در فرهنگ موسیقی یک ملت دارد و از مواد طبیعی ساخته شده و روش نواختن آن ‌ها به شیوه ‌های سنتی و قدیمی است این سازها برخلاف سازهای مدرن الکترونیک یا مکانیکی همچنان حس و حال اصیل موسیقی را به شنونده منتقل می ‌کنند.
در ایران سازهای سنتی نقش بسیار مهمی در حفظ هویت موسیقی ملی دارند و هر کدام بیانگر بخشی از تاریخ هنر و فرهنگ مناطق مختلف هستند نواختن این سازها نیازمند دانش و مهارت خاص است که نسل به نسل منتقل شده است این سازها معمولا در موسیقی کلاسیک و فولکلور به کار می ‌روند.

الات موسیقی سنتی ایران

الات موسیقی سنتی ایران مجموعه ‌ای از سازهای بومی و تاریخی است که نقش مهمی در موسیقی اصیل ایرانی دارند این آلات نه تنها وسیله ‌ای برای تولید صدا بلکه حامل تاریخ فرهنگ و هنر مردمان این سرزمین هستند.
هر ساز با جنس ساخت و نحوه نواختن خود نمایانگر بخشی از هویت موسیقی ایرانی است از نی گرفته تا دف و از تار گرفته تا کمانچه همه در کنار هم مجموعه ‌ای کامل از آلات موسیقی سنتی را شکل می ‌دهند این مجموعه طیف وسیعی از احساسات و رنگ ‌های صوتی را در موسیقی ایرانی ایجاد می ‌کند.

معروف ترین ساز ایرانی

معروف ترین ساز ایرانی سازی است که به خاطر تاریخچه طولانی و حضور گسترده در موسیقی سنتی و محلی، شناخته ‌شده ‌ترین و پرطرفدارترین ساز در میان مردم و هنرمندان باشد ساز تار به عنوان یکی از قدیمی ‌ترین و محبوب ‌ترین سازهای ایرانی شهرت جهانی دارد و در بسیاری از اجراهای موسیقی اصیل ایرانی نقش اصلی را ایفا می ‌کند .
این ساز با صدای گرم و منحصر به ‌فرد خود نمایانگر هویت موسیقی ایرانی است و آموزش و نواختنش از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است.

ساز سنتی اهنگ

ساز سنتی آهنگ سازی است که علاوه بر اجرای ملودی، توانایی خلق آهنگ و نواهای زیبا و اصیل را دارد این سازها معمولا از نظر ساختاری سنتی بوده و صدایی طبیعی و گرم دارند که فضای موسیقی را خاص و عمیق می ‌کنند.
ساز سنتور یکی از نمونه ‌های بارز ساز سنتی آهنگ است که به دلیل توانایی اجرای قطعات متنوع و ظریف در موسیقی ایرانی بسیار محبوب است این ساز به نوازنده امکان می ‌دهد تا انواع ریتم ‌ها و ملودی ‌های متفاوت را اجرا کند و آهنگی دلنشین بسازد.

انواع سازهای موسیقی سنتی

انواع سازهای موسیقی سنتی ایرانی مجموعه ‌ای گسترده و متنوع از سازها را شامل می ‌شود که هر کدام نقش ویژه ‌ای در خلق فضای موسیقی و بیان احساسات هنری دارند این سازها به سه دسته اصلی زهی، بادی و کوبه ‌ای تقسیم می ‌شوند.

سازهای زهی مانند تار سنتور کمانچه و قیچک با استفاده از سیم ‌هایی که نوازنده با انگشت یا مضراب بر آن ‌ها می ‌زند صدایی گرم و دلنشین تولید می ‌کنند این سازها قادرند ملودی ‌های پیچیده و ظریف موسیقی ایرانی را به زیبایی اجرا کنند و نقش اصلی در بیان احساسات موسیقایی دارند.

سازهای بادی مانند نی سرنا دوزله و سورنا که صدای خود را از جریان هوا ایجاد می ‌کنند دارای تنوع گسترده ‌ای هستند و با صدایی نرم و روح ‌نواز فضای موسیقی را جذاب ‌تر می ‌کنند این سازها در مراسم ‌های سنتی و موسیقی محلی کاربرد فراوان دارند.

سازهای کوبه ‌ای مانند دف تمبک و تنبک ریتم ‌های متنوع و ضرب ‌آهنگ ‌های جذابی به موسیقی می ‌بخشند این سازها پایه و اساس ریتم در موسیقی سنتی هستند و به اجراهای موسیقایی انرژی و حرکت می ‌دهند.

ترکیب این سه دسته سازهای سنتی ایرانی باعث شده موسیقی این سرزمین رنگارنگ و پر احساس باشد و هر نسل با این سازها به انتقال فرهنگ و هنر خود بپردازد.

سازهای زهی

سازهای زهی یا سیمی، صدا را از طریق ارتعاش سیم‌ ها تولید می ‌کنند. این ارتعاش‌ ها ممکن است با مضراب، آرشه یا انگشتان دست ایجاد شوند. در موسیقی سنتی، این دسته از سازها در خط ملودی نقش دارند و پایه‌ اصلی بسیاری از قطعات محسوب می ‌شوند.

ساز تار 

ویژگی: دارای شش سیم و دو کاسه‌ طنینی است

جنس بدنه: چوب توت با دسته‌ ای از چوب گردو

صدای ساز: شفاف، زنده و پرطنین

کاربرد: یکی از مهم‌ ترین سازهای تکنوازی و گروه ‌نوازی

ساز سه تار

ویژگی: چهار سیم دارد و ظریف‌تر از تار است

جنس ساز: بدنه‌ کوچک‌ تر و دسته ‌ای بلندتر

صدای ساز: بسیار نرم، لطیف و درون‌ گرا

کاربرد: معمولا برای موسیقی ‌های عرفانی و آرامش‌ بخش استفاده می ‌شود

ساز کمانچه

ویژگی: ساز آرشه ‌ای با بدنه‌ گرد و دسته ‌ای بلند

صدای ساز: حزین، نافذ و احساس ‌برانگیز

کاربرد: در بسیاری از موسیقی‌ های نواحی و سنتی به‌ کار می ‌رود، گاهی جایگزین ویولن در گروه ‌نوازی می ‌شود

ساز سنتور

ویژگی: جعبه‌ چوبی ذوزنقه ‌ای شکل با حدود ۷۲ سیم

نحوه‌ نواختن: با دو مضراب سبک و نازک

صدای ساز: شفاف، موزون و آرام

کاربرد: در موسیقی دستگاهی بسیار رایج، هم در تکنوازی و هم در گروه ‌نوازی

سازهای بادی

سازهای بادی سنتی ایران با دمیدن هوا در لوله‌ ای توخالی صدا تولید می ‌کنند. این سازها بیشتر برای بیان حالات عرفانی، رازگونه یا آیینی استفاده می‌ شوند و جایگاه ویژه‌ ای در موسیقی صوفیانه دارند.

ساز نی

ویژگی: لوله‌ ای از نی طبیعی با شش یا هفت سوراخ

نحوه نواختن: با لب، نه دهان، که باعث دشواری نواختن آن شده

صدای ساز: سوزناک، عمیق و بسیار روح‌ نواز

کاربرد: بسیار پر کاربرد در موسیقی عرفانی، خراسانی و ایرانی دستگاهی

ساز سرنا

ویژگی: سازی مخروطی با صدای بلند و تیز

صدای ساز: پرقدرت و شاد

کاربرد: در مراسم‌ شادی مانند عروسی‌ های محلی به همراه دهل

ساز نی لبک

ویژگی: شبیه نی، ولی ساده ‌تر و کوتاه ‌تر

کاربرد: در موسیقی نواحی خاص مانند بوشهر و خوزستان

صدای ساز: لطیف‌ تر و مناسب برای نواهای محلی

سازهای کوبه ‌ای

این دسته از ساز ها از طریق ضربه تولید صدا می ‌کنند و در ایجاد ریتم، وزن و ضرباهنگ موسیقی نقش اصلی دارند. بسیاری از این سازها، با تنوع بالا در مناطق مختلف ایران مورد استفاده قرار می ‌گیرند.

تنبک (ضرب)

ویژگی: بدنه‌ استوانه‌ ای از چوب، با دهانه‌ ای از پوست

نحوه‌ نواختن: با انگشتان و کف دست

صدای ساز: واضح، کوبنده و متنوع

کاربرد: مهم‌ ترین ساز ضرب در موسیقی سنتی ایرانی

ساز دف

ویژگی: حلقه‌ ای چوبی با پوست طبیعی و زنگوله‌ هایی دور آن

کاربرد: در موسیقی عرفانی، کردی و مراسم‌ مذهبی

صدای ساز: ریتمیک، کوبنده، با طنین‌ خاص و رقص ‌آور

ساز دهل

ویژگی: ساز کوبه‌ ای دو طرفه با صدای بسیار بلند

کاربرد: همراه با سرنا در مراسم‌ جشن و رقص‌ های محلی

صدای ساز: کوبنده، پرانرژی و شورانگیز

ساز دایره

ویژگی: مشابه دف ولی بدون زنگوله و کوچک ‌تر

کاربرد: در موسیقی ‌های محلی و آیینی

صدای ساز: ساده ‌تر و شفاف ‌تر از دف

⏬مقالات پیشنهادی برای شما عزیزان⏬

نقاشی های شیطانی داوینچی نقاشی با حروف انگلیسی سختنقاشی اشکال هندسی زیبا

مطالعه بیشتر