بیوگرافی ابوریحان بیرونی - Abourehan Baruni

ابوریحان بیرونی از نامدارترین دانشمندان ایرانی در تمدن اسلامی به‌ شمار می‌ آید که با نگارش آثار علمی گوناگون و تحقیقات دقیق در حوزه‌ هایی مانند نجوم، ریاضیات، جغرافیا و فلسفه، جایگاهی ویژه در تاریخ علم کسب کرده است. در این مقاله از وب‌ سایت هنرمند ایران، با موضوع بیوگرافی ابوریحان بیرونی – Abourehan Baruni همراه شما هستیم؛ با نگاهی هنری به دنیای فرهنگ و خلاقیت، همراه ما بمانید.

بیوگرافی ابوریحان بیرونی 

از برجسته‌ ترین دانشمندان ایرانی در قرون چهارم و پنجم هجری، ابوریحان بیرونی به‌ شمار می‌ رود که شرح زندگی او را در زمره ی بیوگرافی هنرمندان برایتان خواهم نوشت. وی در شاخه‌ های مختلفی مانند ریاضیات، اخترشناسی، علوم طبیعی، تاریخ و انسان‌ شناسی تبحر داشت. بیرونی به زبان‌ هایی چون فارسی، عربی، سانسکریت و خوارزمی تسلط داشت و همچنین با زبان‌ های یونانی باستان، عبری و سریانی آشنا بود. او به خاطر دقت علمی و بی‌ طرفی در نگارش باورها و فرهنگ‌ های مختلف شهرت یافته و لقب استاد را کسب کرده است. بیرونی را همچنین بنیان‌ گذار دانش‌ هایی چون انسان‌ شناسی و هندسه‌ شناسی می‌ دانند. از دستاوردهای مهم او محاسبه دقیق شعاع زمین بود که تنها با ۱۷٫۲ کیلومتر اختلاف نسبت به اندازه‌ گیری‌ های امروزی همراه بود.

ابوریحان بیرونی مال کدام کشور است

ابوریحان بیرونی از دانشمندان برجسته ایرانی و زاده خوارزم بود؛ ناحیه ای گسترده در آسیای مرکزی که بخش‌ هایی از کشورهای امروزی ازبکستان، قزاقستان و ترکمنستان را در بر میگیرد. او در دوره حکومت سامانیان و غزنویان زندگی میکرد و آثار گوناگونی در زمینه هایی چون ریاضی، اخترشناسی، انسان شناسی، هندسه، تاریخ و علوم طبیعی به یادگار گذاشت.

علت مرگ ابوریحان بیرونی

دلیل درگذشت ابوریحان بیرونی به‌ طور مشخص در منابع تاریخی ذکر نشده، اما بیشتر پژوهشگران بر این باورند که او در دوران پیری و بر اثر کهولت سن دار فانی را وداع گفته است.
ابوریحان در سال ۴۴۰ قمری (۱۰۴۸ میلادی) و در حدود ۷۵ سالگی در شهر غزنه (واقع در افغانستان کنونی) چشم از جهان فرو بست. گفته می‌ شود که حتی در لحظات پایانی زندگی، همچنان به دنبال دانش بود و پرسش‌ های علمی مطرح می‌ کرد؛ موضوعی که نشان‌ دهنده روحیه جست‌ و جو گر و دانش‌ دوست او بود.

مقبره ابوریحان بیرونی

آرامگاه ابوریحان بیرونی در ناحیه باغ بهلول، در جنوب‌ شرقی شهر غزنه افغانستان قرار دارد و در حال حاضر وضعیت مناسبی ندارد. این مکان فاقد هرگونه بنای یادبود یا سازه قابل توجه است، اما اقدامات بازسازی از سوی مردم غزنه و مسئولان محلی در حال پیگیری است. در طرح‌ های مرمتی، تلاش شده تا با بهره‌ گیری از معماری اسلامی و سبک غزنوی، مقبره‌ ای با طراحی هشت‌ ضلعی و الهام‌ گرفته از مفاهیم علمی مانند منظومه شمسی و عبور نور از سقف ساخته شود. هدف از این طرح‌ ها تبدیل آرامگاه به یک فضای فرهنگی و علمی در شهر غزنی است.

محل تولد ابوریحان بیرونی
محل تولد ابوریحان بیرونی

ابوریحان در سوم ذیحجه سال ۳۶۲ هجری قمری (۴ سپتامبر ۹۷۳ میلادی) در نزدیکی شهر کاث، مرکز خوارزم چشم به جهان گشود. او در فضایی سرشار از فرهنگ و دانش پرورش یافت و از سنین پایین به علومی مانند ریاضی، نجوم، فلسفه و تاریخ علاقه‌ مند شد. دوران آموزش او در خوارزم سپری شد و در نوجوانی وارد جمع دانش‌ پژوهان و اندیشمندان آن منطقه شد. نبوغ چشمگیرش موجب شد خیلی زود به عنوان پژوهشگری برجسته شناخته شود و آغازگر عصری پرافتخار در علم و تمدن اسلامی گردد.

متن کوتاه در مورد ابوریحان بیرونی

ابوریحان بیرونی (۳۶۲–۴۴۰ قمری) از برجسته‌ ترین دانشمندان ایرانی در عصر شکوفایی تمدن اسلامی به شمار می‌ رود. او در حوزه‌ های گوناگونی مانند ریاضیات، اخترشناسی، جغرافیا، تاریخ، داروسازی و کانی‌ شناسی مهارت داشت و آثار علمی ارزشمندی بر جای گذاشت. بیرونی به‌ واسطه پژوهش‌ های فراگیر و بهره‌ گیری از روش‌ های مبتنی بر مشاهده و تجربه، در زمره بزرگ‌ ترین دانشمندان تاریخ قرار گرفته است.

ابوریحان بیرونی چند سال عمر کرد 

ابوریحان خود در مقدمه کتاب الصیدنه اشاره کرده است که چون سنش از ۸۰ سال گذشته و دچار مشکلات شنوایی و بینایی شده بود، در نگارش کتاب‌ ها از کمک دستیاران استفاده می‌ کرد. بنابراین می‌ توان نتیجه گرفت که عمر او هنگام وفات بیشتر از ۸۰ سال بوده است.
وفات او در ۲۲ آذر ۴۲۷ خورشیدی، برابر با ۱۳ دسامبر ۱۰۴۸ میلادی و ۲۷ جمادی‌ الثانی ۴۴۰ قمری، در شهر غزنه و هم‌ زمان با آغاز تحولات سیاسی ناشی از قدرت‌ گیری سلجوقیان و سلطنت مسعود بن محمود غزنوی رخ داد.

ستاره‌شناسی و ریاضیات
ستاره‌شناسی و ریاضیات

ابوریحان بیرونی در آثار خود به نظریه گردش زمین به دور خورشید اشاره کرده است، او با دقت و تحلیل‌ های علمی، مدل‌ های مختلف کیهانی را بررسی کرد و برخی دیدگاه‌ های مدرن درباره حرکت زمین و سیارات را مطرح نمود که بعدها پایه‌ ای برای توسعه اختر فیزیک و نجوم شد. این نشان‌ دهنده درک عمیق او از نظام خورشیدی بود.
او یکی از برجسته‌ ترین دانشمندان دوران اسلامی بود که در زمینه‌ های ستاره‌ شناسی و ریاضیات آثار مهم و ماندگاری خلق کرد. او به بررسی حرکت سیارات، اندازه‌ گیری زوایا و محاسبات دقیق نجومی پرداخت و تلاش‌ هایش پایه‌ های علمی زیادی برای علوم نجوم در جهان اسلام و بعدها در اروپا گذاشت.
در ریاضیات ابوریحان بیرونی به مطالعه هندسه، مثلثات و جبر مشغول بود و روش‌ های نوینی برای حل مسائل پیچیده ارائه داد. آثار او در این زمینه‌ ها به‌ خصوص در مثلثات کروی تأثیر زیادی بر دانشمندان بعدی داشت.

ابوریحان بیرونی چند کتاب در زمینه تاریخ نوشته است 

ابوریحان بیرونی آثار مهمی در حوزه تاریخ نگاشته که از برجسته‌ ترین آن‌ ها می‌ توان به دو کتاب آثار الباقیه عن القرون الخالیه و تحقیق ماللهند اشاره کرد. او همچنین در سایر نوشته‌ های خود نیز به رویدادهای تاریخی پرداخته است.

آثار الباقیه عن القرون الخالیه :
این اثر به بررسی تاریخ، تقویم ها، آیین‌ ها، ادیان و رسوم ملت‌ های مختلف در دوران گذشته می‌ پردازد و تصویری گسترده از دیدگاه‌ ها و مناسبتهای تاریخی تمدن های گوناگون ارائه می‌ دهد.
تحقیق ماللهند:
کتابی است درباره تاریخ، فرهنگ، مذهب، جغرافیا و آداب و رسوم مردم هند که بیرونی آن را پس از سفر علمی‌ اش به هند تألیف کرده است .علاوه بر این دو اثر بیرونی در آثار دیگری نیز موضوعات تاریخی را بررسی کرده است؛ از جمله در قانون مسعودی به تاریخ ریاضیات و اخترشناسی و در الجماهر فی معرفة الجواهر به تاریخچه مواد معدنی و سنگ‌ های قیمتی پرداخته است.

اسم مادر ابوریحان بیرونی

برخی منابع تاریخی و نقل قول‌ ها اشاره دارند که مادر ابوریحان بیرونی به نام مهرانه بوده و او نیز ماما بوده است.
البته اطلاعات دقیقی از زندگی خصوصی بیرونی در دسترس نیست و اغلب تأکید بیشتر روی آثار و دستاوردهای علمی اوست.

پدر ابوریحان بیرونی

پدر ابوریحان بیرونی، ابوجعفر احمد بن علی اندیجانی بود که خود او نیز اختر شناس معروف در دربار خوارزمشاه‌ها بود. همین زمینه علمی و خانوادگی باعث شد که بیرونی از کودکی به علوم نجوم و ریاضی علاقه‌ مند شود و در این زمینه پیشرفت‌ های بزرگی داشته باشد.

آیا ابوریحان بیرونی ایرانی است
آیا ابوریحان بیرونی ایرانی است

ابوریحان بیرونی در سال ۳۶۳ هجری (۹۷۳ میلادی) در خوارزم (که امروزه بخشی از ازبکستان و ترکمنستان است) به دنیا آمد. خوارزم در آن زمان جزو قلمرو های تمدن ایرانی و فرهنگی اسلامی بود و مردم آنجا زبان و فرهنگ فارسی داشتند.
بنابراین می‌ توان گفت ابوریحان بیرونی از نظر جغرافیایی و فرهنگی جزو تمدن ایرانی به شمار می‌ رود. او به زبان فارسی و عربی مسلط بود و بسیاری از آثارش به این زبان‌ ها نوشته شده‌ اند. همچنین او خود را پیرو فرهنگ و علوم ایرانی می‌ دانست.

آثار ابوریحان بیرونی 

بیرونی در طول زندگی علمی خود بیش از ۱۵۳ اثر تألیف کرد، اما با گذر زمان تنها ۳۵ اثر از او باقی مانده است. از میان این آثار، برخی از مهم‌ ترین و برجسته ترین نوشته‌ های او عبارت‌ اند از:

آثار الباقیه (الاثار الباقیه عن قرون الخالیه)

کتاب آثار الباقیه عن القرون الخالیه نوشته‌ ی ابوریحان بیرونی، اثری مهم در زمینه تاریخ و فرهنگ ملل قدیم است. در این کتاب بیرونی به بررسی آداب، رسوم، علوم و عقاید اقوام گذشته می‌ پردازد و تلاش کرده تا تصویری دقیق و مستند از زندگی آن‌ ها ارائه دهد. این اثر به دلیل اطلاعات جامع و دید علمی نویسنده، یکی از منابع ارزشمند در مطالعات تاریخی و انسان‌ شناسی به شمار می‌ آید.

اسطرلاب
اسطرلاب

کتاب فی استیعاب الوجوه الممکنه فی صنعه الاصطرلاب ،یکی از آثار ابوریحان بیرونی است که درباره‌ ی ساخت و کاربرد اسطرلاب نوشته شده است.
اسطرلاب یک ابزار علمی و فنی بسیار مهم در نجوم و جغرافیا است که برای تعیین موقعیت ستارگان، محاسبه زمان و انجام اندازه‌ گیری‌ های مختلف استفاده می‌ شد.
در این کتاب بیرونی به بررسی انواع اسطرلاب‌ ها، روش‌ های ساخت آن‌ ها و کاربردهای دقیقشان می‌ پردازد. او با دانش عمیق ریاضی و نجومی خود، شرح مفصلی از این ابزار ارائه کرده و توانسته است روش‌ های مختلفی را برای بهبود دقت و کارایی اسطرلاب بیان کند.

سدس (حکایه الاله الموسمومه بالسدس الفخری)
تحدید (تحدید نهایات الاماکن لتصحیح مسافات المساکن)
چگالی ها (مقاله فی النسب التی بین الفلزات و الجواهر فی الحجم)
سایه ها (افراد المقال فی امر الاظلال)
وترها (استخراج الاوتار فی الدائره)

التفهیم

کتاب (التفهیم لاوائل صناعه التنجیم) به‌ عنوان یک راهنمای آموزشی درباره نجوم و ساخت ابزارهای نجومی، مخصوصا اسطرلاب، نوشته شده و هدفش فهم آسان مفاهیم نجومی برای دانش‌ آموزان و علاقه‌ مندان است. بیرونی در این اثر به توضیح اصول فنی و کاربردی نجوم می‌ پردازد و به‌ صورت کاربردی روش‌ های محاسبات نجومی را آموزش می‌ دهد.

ماللهند

نام کامل این کتاب البیرونی فی تحقیق ماللهند من مقولة مقبولة فی العقل أو مردودة است و همچنین با عنوان کتاب الهند نیز شناخته می‌ شود. این اثر دایره‌ المعارفی، مهم‌ ترین و جامع‌ ترین کتاب ابوریحان بیرونی در زمینه هندشناسی به شمار می‌ آید. در این کتاب علاوه بر بررسی فرهنگ و علوم هند، به تاریخ این سرزمین نیز پرداخته شده است. همچنین این اثر اهمیت ویژه‌ ای در مطالعات تاریخ ادیان دارد و به عنوان منبعی ارزشمند برای پژوهشگران این حوزه شناخته می‌ شود.

قره الزیجات
قانون مسعودی
ممرها (تمهید المستقر لتحقیق معنی الممر)
الجماهر (الجماهر فی معرفه الجواهر)
تسطیح (تسطیح الصور و تبطیح الکور)
مغالید (مغالید علم الهیئه مایحدث فی سطح بسیط الکره)
صیدله (کتاب الصیدله فی الطب)

ابوریحان بیرونی چه چیزی را کشف کرد
ابوریحان بیرونی چه چیزی را کشف کرد

ابوریحان از دانشمندان برجسته دوران خود بود که در زمینه‌ های مختلف علمی دستاوردهای مهمی داشت. از نوآوری‌ های او می‌ توان به اختراع ترازوی سنجش وزن مخصوص، چگالی‌ سنج، محاسبه سینوس یک درجه، ترسیم نقشه‌ های جغرافیایی، نظریه وجود قاره آمریکا و پژوهش‌ هایی درباره دولت ساسانی و سلسله هخامنشی اشاره کرد.

ابوریحان بیرونی جاذبه را کشف کرد

ابوریحان بیرونی جاذبه را به‌ گونه‌ ای که امروزه در فیزیک تعریف می‌ شود، به‌ طور کامل کشف نکرد. با این‌ حال او در پژوهش‌ های خود به نیرویی اشاره کرده است که اجسام را به سوی مرکز زمین جذب می‌ کند و معتقد بود زمین دارای خاصیتی است که باعث سقوط اشیا به سمت آن می‌ شود. اگرچه این برداشت از جاذبه با نظریه جامع و ریاضی‌ محور نیوتن تفاوت دارد، اما می‌ توان آن را نشانه‌ ای از درک اولیه و ارزشمند بیرونی از این پدیده طبیعی دانست.

چرا به ابوریحان لقب بیرونی دادند 

ابوریحان محمد بن احمد در خانواده‌ ای ایرانی و در ناحیه‌ ای خارج از شهر کاث، پایتخت امارت خوارزم به دنیا آمد. به دلیل تولدش در حومه شهر لقب بیرونی به او داده شد. برخی نویسندگان عرب زبان مانند یاقوت حموی گاهی از او با عنوان خوارزمی نیز یاد کرده اند، اما به منظور جلوگیری از اشتباه با دانشمند مشهور دیگر محمد بن موسی خوارزمی، این نام کمتر در منابع به کار رفته است.

مذهب ابوریحان بیرونی

در آثار نخستین خود علاقه‌ مندی آشکاری به اهل بیت و برخی تمایلات شیعی نشان می‌ دهد، اگرچه هم‌ زمان پذیرش خلفای سه‌ گانه و در مواردی خلفای عباسی نیز در آثارش دیده می‌ شود. پس از کوچ اجباری به غزنه و قرار گرفتن در محیطی با گرایش شدید به تسنن، این نشانه‌ ها در نوشته‌ های او کم‌ رنگ‌ تر شد. با این حال بیرونی همواره با احترام از خاندان پیامبر یاد کرده و تلاش کرده است دیدگاه‌ های شیعه و سنی را در کنار هم ارائه دهد.
او همچنین از معتزله در برابر تحریف باورهایشان دفاع می‌ کند. در کتاب الجامهر نیز با اشاره به استفاده شیعیان و مخالفانشان از گونه‌ های مختلف سنگ خُماهن در انگشتر می‌ نویسد که برای پرهیز از وابسته نشان دادن خود به یک فرقه، انگشتری با دو نوع نگین داشته است. این اقدام یا نشانه بی‌ طرفی واقعی اوست یا تلاشی برای دور نگه داشتن خود از تنش‌ های فرقه‌ ای و انتقادات احتمالی نسبت به باورهای اولیه‌ اش.

ابوریحان بیرونی عکس
ابوریحان بیرونی عکس

برای مشاهده عکس یا پرتره ابوریحان بیرونی، معمولا تصاویر نقاشی یا بازسازی‌ شده‌ ای از او در دسترس است، چون هیچ عکس واقعی از آن دوره وجود ندارد. نمونه ای از عکس را در اینجا مشاهده میکنید.

ابوریحان بیرونی شاگرد که بود

آغاز مسیر علمی ابوریحان بیرونی با شاگردی در محضر ابونصر منصور بن علی بن عراق، یکی از دانشمندان برجسته ایرانی شکل گرفت. او بخش قابل‌ توجهی از دانش خود را نزد این استاد آموخت و این رابطه علمی زمینه‌ ساز فعالیت‌ های گسترده پژوهشی‌ اش شد.
در جریان تحصیلاتش بیرونی با آثار علمی متنوع، از جمله نوشته‌ های یونانی و هندی آشنا شد و زبان‌ های مختلفی را فرا گرفت. او در دربار خوارزمشاهیان و دیگر حکومت‌ ها به پژوهش و نگارش پرداخت و با دانشمندانی چون ابن سینا در تعامل بود. از این رو ابونصر منصور را میتوان استاد اصلی و یکی از مهمترین تأثر گذاران بر مسیر علمی او دانست.

ابوریحان بیرونی شاعر یا دانشمند

از نام آور ترین چهره های علمی ایران و از دانشمندان برجسته ایرانی ابوریحان بیرونی بود که برخلاف بسیاری از نام‌ آوران ادبی زمان خود، به شعر نپرداخت و تمرکز اصلی‌ اش بر علوم مختلف بود. او در حوزه‌ هایی همچون ریاضیات، نجوم، تاریخ، جغرافیا و انسان‌ شناسی دانش و مهارت چشمگیری داشت و به‌ عنوان یکی از بزرگ‌ ترین دانشمندان مسلمان و از چهره‌ های شاخص علمی ایران در طول تاریخ شناخته می‌ شود .

ابوریحان بیرونی خوارزمی
ابوریحان بیرونی خوارزمی 

ابوریحان محمد بیرونی خوارزمی در سال ۳۶۲ هجری قمری در منطقه‌ ای از کاث خوارزم (امروزه خیوه) چشم به جهان گشود و آموزش‌ های ابتدایی خود را در همان‌ جا فرا گرفت. او مدتی در خدمت شمس‌ المعالی قابوس بن وشمگیر بود و کتاب آثارالباقیه را در سال ۳۹۱ هجری به افتخار او نگاشت. پس از آن به خوارزم بازگشت و به دربار آل مأمون پیوست و مورد احترام قرار گرفت.
با حمله سلطان محمود غزنوی به گرگانچ، بیرونی به غزنه برده شد و در سفرهای محمود به هند او را همراهی کرد. در آنجا با اندیشمندان هندی در ارتباط بود، از علوم آنان بهره گرفت و زبان سانسکریت را فرا گرفت. بیرونی تا سال ۴۲۷ هجری قمری، فهرستی شامل ۱۱۳ اثر از خود ثبت کرده بود. 

ابوریحان بیرونی مشاهیر خندان

کتاب ابوریحان بیرونی از مجموعه‌ ی طنزآمیز مشاهیر خندان به قلم حمید عبداللهیان نوشته شده و برای گروه سنی (۱۲ تا ۱۵ سال) مناسب است. این اثر با هدف آشنا کردن نوجوانان با تاریخ پربار ایران و شخصیت‌ های برجسته علمی و فرهنگی، به شکلی داستانی و جذاب روایت می‌ شود.
در این کتاب زندگی ابوریحان بیرونی از دیدگاه پسری نقل می‌ شود که در آغاز علاقه‌ ای به مطالعه ندارد، اما با خواندن این اثر و سایر جلدهای مجموعه مشاهیر خندان، به ارزش علم و تاریخ پی می‌ برد. زبان ساده و فضای طنزآمیز کتاب باعث می‌ شود نوجوانان به‌ راحتی با شخصیت‌ های تاریخی همچون ابوریحان ارتباط برقرار کرده و از خواندن آن‌ ها لذت ببرند.

ابوریحان بیرونی از چه چیزی گریزان بود

ابوریحان بیرونی شخصیتی دانا و جست‌ و جوگر بود که از نادانی و سطحی‌ نگری گریزان بود. او همواره در پی کشف رازهای ناشناخته و یافتن دلایل پدیده‌ ها بود و به پاسخ‌ های ساده و بی‌ پایه رضایت نمی‌ داد. به نقل از یکی از درسنامه‌ های آموزشی، بیرونی یکی از بزرگ‌ ترین دانشمندان ایران و جهان به شمار می‌ آید که عطش فراوانی برای یادگیری داشت.
روحیه پرسشگری و کنجکاوی علمی همیشگی‌ اش باعث می‌ شد به دنبال حقیقت برود و درک عمیقی از موضوعات پیدا کند. این ویژگی‌ ها او را از بسیاری از معاصرانش متمایز کرده و نشان می‌ دهد که همواره در مسیر دانایی و کشف، گام برمی‌ داشت.

ابوریحان بیرونی تشنه چه چیزی بود

ابوریحان بیرونی تشنه دانش و حقیقت بود. او همواره در پی کشف حقایق علمی و شناخت بهتر جهان بود و از هیچ تلاش و پرسشی برای رسیدن به دانش فروگذار نمی‌ کرد. این عطش یادگیری و جست‌ و جوگری علمی، او را به یکی از بزرگ‌ ترین دانشمندان تاریخ تبدیل کرد.

ابوریحان بیرونی محاسبه شعاع زمین
ابوریحان بیرونی محاسبه شعاع زمین 

این دانشمند برجسته ایرانی با بهره‌ گیری از شیوه‌ ای خلاقانه و تکیه بر اصول هندسی، توانست یکی از دقیق ترین برآوردهای شعاع زمین را در دوران پیش از علم نوین انجام دهد. او با صعود به قله‌ ی کوهی مشخص، زاویه‌ ی دید خود به خط افق را با دقت اندازه‌ گیری کرد.
سپس با تکیه بر همین زاویه و اندازه‌ گیری ارتفاع کوه، از طریق روابط هندسی، شعاع زمین را محاسبه نمود .این روش مبتنی بر پذیرش کروی بودن زمین و به‌ کارگیری اصول مثلثات و هندسه مسطحه بود؛ مفاهیمی که در آن دوران بسیار پیشرفته محسوب می‌ شدند. این دستاورد علمی نه‌ تنها دقت و نبوغ او را در محاسبات علمی نشان می‌ دهد بلکه بیانگر رویکرد دقیق، تجربی و ریاضی‌ محور این اندیشمند نسبت به طبیعت است؛ ویژگی‌ ای که او را در میان دانشمندان عصر خود متمایز می‌ کرد.

ابوریحان بیرونی مال چه قرنیه

ابوریحان بیرونی مربوط به قرن 4 و 5 هجری قمری است؛ یعنی تقریبا از اواخر قرن 10 تا نیمه قرن 11 میلادی زندگی می‌ کرد. او در سال ۳۶۵ هجری قمری (۹۷۶ میلادی) به دنیا آمد و در سال ۴۴۰ هجری قمری (۱۰۴۸ میلادی) درگذشت.

ابوریحان بیرونی جغرافیدان

این دانشمند برجسته ایرانی یکی از نام‌ آورترین چهره‌ ها در تاریخ علم جغرافیا در جهان اسلام و فراتر از آن است. او با تکیه بر رویکردی علمی و تجربه‌ محور، پژوهش‌ هایی دقیق در زمینه‌ های مختلفی مانند نقشه‌ نگاری، سنجش زمین و تعیین موقعیت جغرافیایی انجام داد. بیرونی با بهره‌ گیری از محاسبات طول و عرض جغرافیایی و اندازه‌ گیری فاصله‌ ها، توانست پایه گذار روشی نوین در جغرافیای علمی شود.
همچنین در اثر مهم دیگرش قانون مسعودی، به بررسی علمی پدیده‌ هایی چون اقلیم‌ ها، جزر و مد، حرکت زمین و تغییرات طول روز اشاره کرده است. از نکات برجسته کار او تأکید بر کروی بودن زمین و نقش آن در محاسبات علمی است، دیدگاهی که در زمان خود بسیار نوآورانه بود.

ابوریحان بیرونی اختراعات
ابوریحان بیرونی اختراعات 

ابوریحان در شاخه‌ های گوناگون علمی مانند فیزیک، نجوم و جغرافیا دستاوردهای چشمگیری به‌ جا گذاشت. او دستگاه‌ هایی برای سنجش وزن و چگالی طراحی کرد، مقدار سینوس یک درجه را با دقت بالا محاسبه نمود و دیدگاه‌ هایی علمی درباره جزر و مد، ساختار زمین و امکان وجود خلا مطرح کرد. همچنین با ابداع ابزارهای نجومی و ارائه روش‌ های دقیق در نقشه‌ برداری، سهم مهمی در گسترش دانش جغرافیا و نجوم داشت.

ابوریحان بیرونی هندسه

در حوزه هندسه پژوهش‌ های ارزشمندی انجام داده و آثار مهمی از خود به جا گذاشته است. یکی از مهم‌ ترین آثار او در این زمینه، کتاب التفهیم است؛ اثری به زبان فارسی که مفاهیم پایه‌ ای هندسه و ستاره‌ شناسی را به زبانی ساده برای مبتدیان توضیح می‌ دهد و به تعریف دقیق اصطلاحات هندسی می‌ پردازد. علاوه بر این در اثر دیگر خود به نام الاسطرلاب، روشی هندسی برای محاسبه شعاع زمین ارائه کرده که بر اساس آن توانسته مقدار تقریبی شعاع زمین را با دقت قابل توجهی به دست آورد.

شخصیت علمی بیرونی

شخصیت علمی ابوریحان بیرونی بر پایه حقیقت‌ جویی و تجربه‌ گرایی استوار بود؛ او بارها خود را خادم علم می‌ نامید و به ویژه از اینکه توانسته بود از کودکی تمام زندگی‌ اش را وقف خدمت به دانش کند، سپاسگزار و خوش‌ بخت می‌ دانست.
بیرونی همواره افرادی را که تنها به دنبال سود و منفعت از تحقیقات علمی بودند، به سخره می‌ گرفت و معتقد بود نباید با گفتن الله اعلم نادانی خود را توجیه کرد. علاقه و اشتیاق او به پژوهش به قدری بود که حتی فعالیت‌ های سیاسی‌ اش در دوره خوارزمشاهیان آل‌ مأمون را مایه حسادت نادانان و دل‌ نگرانی خردمندان می‌ دانست.

⏬مقالات پیشنهادی برای شما عزیزان⏬

 نقاشی روی پارچه با اکریلیک نقاشی روی شیشه ویترایتقابل عشق و جاه‌طلبی

مطالعه بیشتر